KARTONAJ VE AMBALAJ TERİMLERİ
Ambalaj: Ambalaj ürünlerin korunması, dayanıklılığının sağlanması, kolay taşınası ve tüketicinin dikkatini çekmesi için kullanılan ağaç, cam, metal, kağıt-karton vb. materyallerden yapılan ürün tamamlayıcı olan bir araçtır. Bu malzeme cinsleri arasında, matbaacıyı en çok ilgilendiren kağıt ve özellikle karton ürünlerdir.
Kartonaj: Kartonaj kelimesi dillimize Fransızca’ dan adapte edilmiş olup, Fransızca’ da sözlük anlamı olarak; karton kutu, kap geçirme, mukavvacılık ifadelerinin karşılığıdır. Günlük yaşantımızda her zaman ve her yerde karşılaştığımız, kullanıp tükettiğimiz karton malzemeden üretilmiş basılı matbaa ürünlerinin tasarımı ve üretimini anlatan bir kavramdır.
Konstrüksiyon: Karton ambalajın teknik tasarımı. Görsel tasarıma geçmeden önce ambalajın gerçek baskı kartonundan bir prototipinin (maketinin) üretilmesi gerekir. Bu örnek üzerinde ambalajın ürünü taşıyıp taşımayacağı, kilit sistemlerinin uygunluğu, darlığı, genişliği kontrol edilir. Ayrıca fire durumu gözden geçirilir.
Seperatör (Ayırıcı): Ambalaj ile ürün arasına yerleştirilen karton, oluklu mukavva, strafor ya da hava yastığına verilen ad. Ambalaja konulacak ürünlerin sert ve sivri noktalarının ambalaja dokunan kısımları delici olabilir. Ya da çarpmalara, düşmelere karşı ürünün daha fazla korumaya ihtiyacı olabilir. Bu ve benzeri durumlarda ürün ile ambalaj arasına seperatör (ayırıcı) yerleştirilir.
Tam Kesim: Kutu açınımını karton tabakasından ayırmak amacıyla yapılan kesimdir.
Pilyaj: Katlama yerlerinin düzgün ve kolay katlanması için yapılan ezme işlemidir. Kalın malzemelerin ezilmesinde veya 180 derece katlanacak olan yerlerde kalın ezme kullanılabilir. Ezme bıçaklarının kalınlık değeri yaklaşık olarak kullanılan kartonun 2/3’üdür.
Perforaj: Kolay kopması istenilen bölümlerin belirli aralıklarla kesilmesi işlemidir (Delik veya çentik açılması).
Çoklu Basım: Yüksek tirajlı işlerde büyük ebatlı bir tabaka üzerine çok sayıda ambalaj döşenir ve baskıdan sonra her bir ambalaj kesilerek ayrılır, katlanır ve yapıştırılır. Burada dikkat edilmesi gerekli husus, çoğaltılan filmler ile kesim kalıplarının maliyetinin doğru saptanmasıdır.
Parçalı Konstüriksiyon: Belirlenen kutu tasarımının yapısına göre bazen tabaka üzerinden gereğinden fazla fire meydana gelebilir. Bu tür durumlarda, mevcut tasarımı iki ya da üçe bölerek tabakaya döşemek, baskıdan sonra ayrı, ayrı parçaları yapıştırma yoluyla birleştirmek daha ekonomik olabilir. Zaman, işçilik ve tutkal gideri doğru hesaplanmak kaydıyla parçalı konstrüksiyon bazı durumlarda yararlı bir uygulamadır.
Kesim Kalıbı: Kutu açınımını karton tabakasından ayırmak için kalıp tahtaları üzerine çeşitli yöntemlerle bıçakları yerleştirerek hazırlanan kalıba kesim kalıbı denir.
Kalıp Tahtaları: Üzerine kesim şeritlerinin yerleştirildiği düzgün yüzeyli, sert ve dayanıklı tahta. Kesim kalıplarında kullanılan tahtalar 8-12 kat arasında değişen, kayın ağacı tahtasından 15-18 mm arasında kalınlıktadır. Kesim kalıbı tahtası mümkün olduğu kadar homojen bir yapıya sahip olmalı ve her bir katının su yönleri birbirine dik olmalıdır.
Bıçaklar (Şeritler): Karton ambalaj üretiminde kullanılan kesim, perforaj ve pilyaj işlemlerini gerçekleştirmek üzere üretilmiş metal şeritler.
Dekupaj: Bıçakların yerleştirileceği kanalların açılması işlemi.
Bıçak Kesim Aracı: Kesim tahtasına kanallar açıldıktan sonra bıçaklar, açılan kanala uygun uzunlukta bıçak kesim aracı ile kesilir.
Dentelaj: Tırtıklı ya da çeşitli eğimler içeren serbest kesimler.
Köprü Açma: Kesim bıçağının kontraplak üzerinde tutunabilmesi için bıçak üzerinde oluk açılması işlemi. Kontraplakta bu oluğun denk geldiği yer doludur ve bıçak buraya tam olarak oturur.
Raport: Bir desenin baskı materyali üzerinde sürekli tekrarlanması.
Hava Yastığı: Genellikle plastik malzemeden yapılmış ürünü dış etkilerden koruyan içi hava ile doldurulmuş koruyucu. Daha çok elektronik eşyalarda kullanılır.
Ürün Üniforma: Bir kimsenin, tasarımı gördükten sonra hatırlamasını sağlayan, ambalajın en anahtar grafikleridir. Bir ambalajın üzerindeki görsel tasarım unsurları. Örneğin bir kolonya kutusu üzerinde baskı olmasa da o kolonya şişesini taşır. Baskılı kısım ürünün üniformasıdır.
Marka İmajı: Çekicilik oluşturması, üzerindeki renk ve yazılarla tanıtma yapması, ambalajın satış arttırıcı imaj oluşturmasını sağlar.
Pencereli Kutu: Bazı ürünlerin (oyuncak, kalem, çakmak, parfüm vb.) ambalaj açılmadan rafta veya vitrinde gözükmesi istenebilir. Bu istek ambalaja açılacak bir oyuntudan yararlanılarak sağlanabilir. Ancak ürünün düşmemesi içinde bu pencere jelatin vb. bir saydam malzeme ile kapatılmalıdır.
All graphics and content are © All Rights Reserved - © 99-2007 Sakioglu